درباره غلامحسین دینانی، فیلسوف معاصر ایرانی | عشقی که از مسیر عقل می‌گذرد

آزاده چشمه سنگی | شهرآرانیوز؛ تنها یک فیلسوف است که در پاسخ به پرسش «خودتان را معرفی کنید»، خواهد گفت: «من، منم.» اگر هم آن فیلسوف، فیلسوف اسلامی باشد، شما را هدایت می‌کند به کلام خدا؛ آن جایی که می‌گوید: «إنی أنا ا...»؛ من آنم که هستم، نه آن صفاتی که مرا با آن می‌شناسید.

فیلسوفی که با کلاس درس حکیم سیدفضل ا... ضیاء نور، راهش را آغاز کرد و آخرین روز‌های شاگردی را در محضر علامه محمدحسین طباطبایی تجربه کرد، بیشترین شهرتش را مدیون پژوهش‌هایی است که درباره حکمت اشراق سهروردی و احیای آن انجام داده است. غلامحسین ابراهیمی دینانی که نامش برای همیشه در تاریخ افتخارات و گنجینه‌های انسانی ایران ماندگار شده است، بزرگ‌ترین افتخارش را شاگردی علامه طباطبایی می‌داند که اگر او را نمی‌دید، حیرانی روزگار جوانی اش، وی را به ورطه نابودی می‌کشاند. دکتر دینانی، زمانی که هنوز پیشوند استاد به نامش سنجاق نشده بود، روزگار اقامتش در قم، هفته‌ای یک بار در معیت علامه طباطبایی، می‌نشست توی اتوبوس‌های تعاونی

قم-تهران و برای حضور در جلسات مباحثه علامه طباطبایی و هانری کربن فرانسوی، تا مقصد از محضر استادش حظ می‌برد. مشاهده مباحث میان این دو فیلسوف که در منزل ذوالمجد در خیابان بهار برگزار می‌شد، برای کوچک‌ترین عضو جمع، قیمتی‌ترین کلاس درس ممکن بود. او که دانش آموخته دو نظام آموزشی حوزه و دانشگاه است، به سبب تجربه سالیان، سبک تدریس منحصربه فردی دارد.

کلاس هایش با محوریت پرسش از مخاطب است و دانشجوی تماشاگر، در کلاس هایش جایی ندارد. استاد دینانی که ذهن بدون سؤال را ذهنی خاموش و خفته می‌داند، مخاطب بی پرسش را تقلیدگری منفعل می‌نامد که ابتدای درد‌های امروز جامعه است؛ جامعه‌ای که از روزمرگی رنج می‌برد و کورکورانه می‌بیند و باور می‌کند و ایمان می‌آورد.

او که به استاد خردورزی و عقل گرایی شهره اهل فلسفه است، ساده‌ترین تعریف از فلسفه را تحلیل کردن می‌داند، اما در کتاب «دفتر عقل و آیت عشق» ثابت می‌کند که خردورزی و عقل گرایی، منافاتی با عشق ندارد؛ چون عشق، فرآیند درک عمیق عقلی و مسیری از میان تعقل است. غلامحسین دینانی که آرائی متأثر از ابوعلی سینا و ملاصدرا و سهروردی دارد، نظریات شخصی بسیاری را وارد فلسفه کرده و با تألیف کتاب‌هایی مؤثر در این حوزه، روح دوباره‌ای بر علم فلسفه با گفتار فارسی دمیده است.

او که با کتاب‌های دفتر عقل و آیت عشق (۱۳۸۴)، درخشش ابن رشد در حکمت مشاء (۱۳۸۵) و فلسفه و ساحت سخن (۱۳۸۹)، برنده جایزه کتاب سال شد، متن پایان نامه ارشد خود را با موضوع «کتاب وحدت هستی و هستی واحد» دراختیار دوستداران فلسفه قرار داده است تا راهی همانند ارسطو را دنبال کرده و با کتاب هایش در جامعه حاضر شده باشد؛ زیرا فیلسوف، بهره اش را با کلام مکتوبش به جامعه می‌رساند. جامعه‌ای که فلسفه نداند، خود را از رستگاری محروم کرده است.

استاد بازنشسته دانشگاه تهران که در سال‌های ۵۳ تا ۶۲ نیز در دانشگاه فردوسی مشهد مشغول تدریس بود، حالا در برنامه گفت وگومحور «معرفت» از سال ۸۷ تاکنون، هر عصر جمعه در برابر شاگرد خلف خود، اسماعیل منصوری لاریجانی، در یک تریبون همگانی، دانسته هایش را دراختیار عموم می‌گذارد و با کلامی شیرین، آهنگین و گیرا در ذهن مخاطب علاقه‌مند رخنه می‌کند. چه بسا سال‌ها بعد برنامه معرفت، نوستالژی برنامه‌های دهه ۹۰ باشد که به عنوان حریف ملال عصر‌های جمعه از آن یاد شود.